Η σχέση μεταξύ Μαιευτήρα-Εγκύου και η ανάπτυξή της στο έπακρο, βασίζεται στους ίδιους ακριβώς κανόνες που καθορίζουν οποιαδήποτε σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων. Βασίζεται στον αλληλοσεβασμό, στην εμπιστοσύνη που δεν είναι δεδομένη αλλά κατακτάται και χτίζεται καθημερινά (ιδιαίτερα στις ‘’δύσκολες στιγμές’’), στην αμεσότητα της επαφής, στην έκθεση και ανάλυση των δεδομένων που βασίζεται πάντοτε σε πειστικά επιχειρήματα.
Στο δίπολο Μαιευτήρα-Εγκύου, το ‘’συμπάσχειν’’ είναι μία βασική και απαράβατη αρχή της Ιπποκρατικής Ιατρικής. Έτσι λοιπόν ο Μαιευτήρας κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με το ζευγάρι, όχι μόνο τους εννέα μήνες της εγκυμοσύνης, αλλά και το διάστημα που προηγείται μέχρι να φτάσουν σε αυτήν, θα πρέπει να βρίσκεται διαρκώς μέσα στο σκάφος και να ταξιδεύει μαζί τους, 365 ημέρες το χρόνο! Είναι όμως αυτό ανθρωπίνως δυνατό, για κάποιον που φέρει την ευθύνη τόσων ζευγαριών, τόσων ζωών, τόσων προβλημάτων;
Η απάντηση είναι απλή: είτε αυτή η αποστολή γίνεται τρόπος ζωής, είτε αποτελεί περιορισμό, οπότε σύντομα τροποποιείται η πορεία και αλλάζουν οι κατευθύνσεις μέσα στην ειδικότητα της Μαιευτικής. π.χ επιλογή κάποιας υποειδικότητας με τις ίδιες αυξημένες ευθύνες αλλά με περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ή ένταξη σε κάποιο ευρύτερο σύστημα υγείας π.χ νοσοκομείο όπου υπάρχει αλληλοκάλυψη και μοιράζονται καλύτερα οι χρόνοι. Στην περίπτωση του ιδιώτη Μαιευτήρα, μιλάμε για 24/ώρη εφημερία εφ’όρου ζωής.
Μέσα λοιπόν σε αυτό το σκληρό τοπίο αναμέτρησης μεταξύ της υγείας και της ζωής από τη μια και του φόβου της απώλειας δύο ζωών ταυτόχρονα, από την άλλη, καλείται ο Μαιευτήρας να τηρήσει τις ισορροπίες. Παρεμπιπτόντως δεν θα πρέπει να λησμονάμε ότι η Μαιευτική έχει το μοναδικό προνόμιο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ιατρική ειδικότητα, όσο top ή high-tech κι αν είναι αυτή, να πρέπει να φροντίσει την ίδια στιγμή δύο ζωές, μία της μητέρας και άλλη μία του εμβρύου-αγνώστου Χ, και να φέρει ως τελικό αποτέλεσμα, ποσοστό 200%!!
Όπως είναι εύκολο να καταλάβουμε, η προσέγγιση της εγκύου , έχει να κάνει με δύο διαφορετικά επίπεδα: πρώτο το οργανικό μέρος και δίπλα σε αυτό την ψυχική σφαίρα. Διαρκώς, σε κάθε επικοινωνία, σε κάθε επίσκεψη, στην αντιμετώπιση του κάθε προβλήματος, θα πρέπει να δίνουμε ταυτόχρονα ίση βαρύτητα και σημασία σε αυτά τα δύο. Σίγουρα, με ήπιους ψυχολογικούς χειρισμούς, μπορεί η μαιευτική παρέμβαση να έχει πολύ μεγαλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα.
Πάντοτε θα πρέπει να τονίζουμε στο ζευγάρι, τη μέγιστη σημασία που έχει η καλή ψυχολογία, η ήρεμη αντιμετώπιση των αυξημένων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αυτήν την περίοδο, και η αποφυγή της εγκύου καταστάσεων που τη στρεσάρουν. ‘’Στέλνε στη δουλειά τον σωσία σου’’, θα ήταν μία καλή συμβουλή στις εργαζόμενες κυοφορούσες. ‘’Αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να λουφάρεις, αλλά ότι θα πρέπει να αυτοπροστατεύεσαι ψυχικά και σωματικά’’.
Δε μπορείτε να φανταστείτε, πόσο άμεσα και απόλυτα μεταφέρεται το ψυχολογικό και σωματικό στρες στην εγκυμονούσα μήτρα από τη στιγμή που αυτό είναι έκφραση ορμονών: σε γυναίκες που είναι φοβισμένες, στενοχωρημένες ή κουρασμένες πριν το μαιευτικό υπερηχογράφημα, μπορεί να φανεί θεαματικά μία πολύ έντονη σύσπαση της μήτρας, η οποία και περιορίζει την κινητικότητα του εμβρύου, με αποτέλεσμα αυτό να δυσπραγεί. Μόλις ηρεμήσουμε την γυναίκα, βλέπουμε αμέσως τη σύσπαση να εξαφανίζεται, τη μήτρα να χαλαρώνει και το έμβρυο να ξαναβρίσκει το φυσικό του χώρο.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει η εγκυμονούσα, από την πρώτη κιόλας επίσκεψη, τις πιθανές δυσκολίες που μπορούν να τύχουν στο κάθε στάδιο της κυήσεως. Για παράδειγμα, το πρώτο τρίμηνο, σε αυξημένο ποσοστό του συνόλου των κυήσεων (50-60 %), μπορεί η έγκυος γυναίκα λόγω συσπάσεων της μήτρας να αισθανθεί δυνατούς πόνους, ή να δει λίγο αίμα(καφέ, ροζέ, κόκκινο) στο σκούπισμα ή στο εσώρουχό της. Αυτό οφείλεται σε μικροαποκολλήσεις, φαινόμενο πολύ συχνό και εν πολλοίς ‘’φυσιολογικό’’. Από τη στιγμή που η γυναίκα το γνωρίζει, αν συμβεί δε θορυβείται υπερβολικά, επικοινωνεί αμέσως με το Μαιευτήρα της και ξέρει ότι υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Η κάθε εγκυμονούσα θα πρέπει να κατανοήσει ότι το πρώτο καθώς και το τελευταίο τρίμηνο της κυήσεως, κλείνουν φυσιολογικά μεγάλο ποσοστό άγχους : το πρώτο τρίμηνο, διότι εμπεριέχει το ‘’άγνωστο’’, είναι μία καινούρια εμπειρία, συχνά δεν υπάρχουν συμπτώματα όπως έμετος, ζαλάδες, υπνηλία που να υποδηλώνουν τη συνέχιση της εγκυμοσύνης και όλα είναι μυστικά και άδηλα.. Το τελευταίο τρίμηνο πάλι, διότι πλησιάζει το μεγάλο γεγονός, η γυναίκα δεν ξέρει αν θα τα καταφέρει στον τοκετό, αν όλα πάνε καλά, αν το παιδί της θα είναι υγιές, αν εκείνη μετά θα είναι όπως ήταν πρώτα, αν θα μπορεί να είναι επαρκής στον καινούριο της ρόλο.
Ο Μαιευτήρας, τα γνωρίζει όλα αυτά από την εμπειρία του και οφείλει να είναι υποστηρικτικός και παρών την κάθε στιγμή. Φυσικά, υπάρχουν και περιπτώσεις, που η γυναίκα δεν μπορεί εύκολα να κατευνάσει τις ανησυχίες της, γίνεται υπερβολικά ευερέθιστη και αγχώδης, δεν θέλει να φάει, δεν μπορεί να κοιμηθεί, οπότε και χρειάζεται ίσως τη σύντομη υποστήριξη κάποιου ειδικού, που ασχολείται με αντίστοιχα προβλήματα. Πολύ γρήγορα, το πρώτο δύσκολο τρίμηνο περνάει και μαζί του, ως δια μαγείας, τα πράγματα φτιάχνουν, ξημερώνει μια καινούρια περίοδος, πιο ισορροπημένη και αισιόδοξη, η κοιλιά μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, το έμβρυο φαίνεται όλο και καλύτερα στην οθόνη του υπερήχου, μέχρι την 20η εβδομάδα περίπου, όπου αρχίζει πλέον η ‘’επίσημη επικοινωνία’’ μητέρας-μωρού: ‘’Γιατρέ μου, σήμερα άκουσα το μωρό μου’’!
Είναι φυσικό ο κάθε Μαιευτήρας, ανάλογα με την εμπειρία του, και την εξειδίκευση του, να έχει τη δική του άποψη και αντιμετώπιση απέναντι στην κάθε λεπτομέρεια και το κάθε πρόβλημα της κυήσεως. Επομένως, δεν έχει νόημα για την εγκυμονούσα να διασταυρώνει το κάθε θέμα που την αφορά, με αντίστοιχες απόψεις που ακούει από συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα που εγκυμονούν, ή να ανατρέχει στο διαδίκτυο για να βρει το σωστό-λάθος και να εμπλουτίσει τις γνώσεις της. Είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί η ίδια ούτε να αξιολογήσει, ούτε να εξατομικεύσει, ούτε να φιλτράρει αυτά που ακούει και διαβάζει. Γι’ αυτό και δεν έχει νόημα το ‘’ρώτησε σε παρακαλώ και τον δικό σου γιατρό για αυτό που μου είπε ο δικός μου ‘’. Μέγα λάθος! Κανένας Μαιευτήρας δεν θα μπει στον κόπο να απαντήσει, διότι ο καθένας ‘’έχει τη δική του Σχολή’’ και την απόλυτη ευθύνη μόνο για τις γυναίκες που παρακολουθεί. Έτσι, η έγκυος δεν θα πρέπει να μπαίνει σε τέτοιες διαδικασίες γιατί το μόνο που πετυχαίνει είναι να αναστατώνεται άδικα και να αποκτά άχρηστες πληροφορίες . Αντίθετα, ο Μαιευτήρας της θα πρέπει να της έχει εμφυσήσει απόλυτη εμπιστοσύνη και ‘’να τείνει ευήκοον ους’’ στην κάθε της απορία, όσο αστεία ή αυτονόητη κι αν φαίνεται. Είναι απαραίτητο να εγκατασταθεί το συντομότερο δυνατό, ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας μεταξύ Μαιευτήρα-Εγκύου, ειδικά εάν πρόκειται για καινούριο περιστατικό. Εξ’άλλου όπως ισχύει σε οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση, η επικοινωνία, η εμπιστοσύνη και το δέσιμο, κατακτώνται αργά και καθημερινά, δοκιμάζονται τις δύσκολες στιγμές και καταξιώνονται από τα καλά αποτελέσματα και την εκατέρωθεν ικανοποίηση.
Η κάθε εγκυμονούσα συνηθίζει να αντιμετωπίζει την περίπτωση της ως μοναδική και έτσι θέλει να την βλέπει και ο Μαιευτήρας της. Από την άλλη, ο Μαιευτήρας, αν και ασχολείται καθημερινά με δεκάδες περιπτώσεις και έχει αντιμετωπίσει στην καριέρα του πολλές δυσκολίες, συνηθίζει να βλέπει την κάθε γυναίκα ως ξεχωριστή, από το γεγονός και μόνο, ότι η κάθε εγκυμοσύνη είναι μοναδική, είναι όπως συνηθίζουμε να λέμε, ‘’σαν το δαχτυλικό αποτύπωμα’’. Έτσι, ο Μαιευτήρας μαθαίνει να αναγνωρίζει τον πιθανό κίνδυνο, όταν αυτός ακόμα βρίσκεται μακριά, πριν πλησιάσει και γίνει ορατός. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές φορές στην προσπάθειά του να συμβουλεύσει και να προφυλάξει, φαίνεται ως συντηρητικός στα μάτια ορισμένων ζευγαριών. Δεν είναι σκοπός κανενός από εμάς να περιορίσουμε τη δραστηριότητα ή την ενέργεια καμιάς εγκύου γυναίκας. Εξ’άλλου μιλάμε για κυοφορούσα και όχι για ασθενή. Παράλληλα όμως δεν θα πρέπει να παραβλέπει κανείς τον κοινό νου, την αίσθηση του μέτρου και την ύπαρξη των ορίων. Όταν ο Μαιευτήρας λέει στο ζευγάρι πως θα πρέπει να αποφεύγονται οι σεξουαλικές επαφές το πρώτο τρίμηνο και τους τελευταίους δύο μήνες, δεν το κάνει για να αποξενώσει τη γυναίκα από το σύντροφό της ή για να ‘’φανεί’’ προσεκτικός. Όλες οι εγκυμονούσες γνωρίζουν ότι το πρώτο τρίμηνο λόγω των αποκολλήσεων και της ευθραυστότητας του οικοδομήματος, χρειάζεται αυξημένη προσοχή για την αποφυγή αποβολής, όπως και ότι τους τελευταίους δύο μήνες οι επαφές μπορούν να προκαλέσουν ρήξη υμένων και πρόωρο τοκετό. Άρα σταθμίζοντας το κόστος-όφελος, η συμβουλευτική καταλήγει να προνοεί και όχι να είναι αυταρχική και περιοριστική. Από εκεί και ύστερα, το ίδιο το ζευγάρι ‘’έχει και το πεπόνι και το μαχαίρι’’. Απλά αναλαμβάνει την ευθύνη των πεπραγμένων του, οφείλοντας όμως πάντοτε να ενημερώνει το Μαιευτήρα.
Τέλος, υπάρχουν και περιπτώσεις συμβουλευτικής, όπου ο Μαιευτήρας οφείλει να είναι απόλυτος και κάθετος. Μια τέτοια κατάσταση έχει να κάνει με τη σχέση του καπνίσματος με την κύηση. Δε νομίζω ότι μπορεί να υπάρχει ακόμα κάποιος Μαιευτήρας στις μέρες μας, που να επιτρέπει στην εγκυμονούσα να καπνίζει έστω και ένα τσιγάρο τη μέρα, ‘’για να φύγει το άγχος’’. Η εγκυμονούσα οφείλει να γνωρίζει από πριν, ότι για να αποφασίσει μία κύηση, θα πρέπει να έχει διακόψει απόλυτα το κάπνισμα τουλάχιστον για έναν χρόνο πριν, διαφορετικά θεωρείται ενεργή καπνίστρια κατά την κύηση. Έτσι, θα έχει καταπολεμήσει προ πολλού τον εθισμό της. Με δεδομένες και γνωστές πια τις βλάβες που προκαλεί η νικοτίνη στην κύηση και στο ίδιο το έμβρυο (από πρόωρη γήρανση του πλακούντα και άρα πρόωρο τοκετό, μέχρι ενδομήτριο θάνατο του εμβρύου), θεωρείται το λιγότερο αψυχολόγητο, μία έγκυος να επιμένει να αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη του Μαιευτήρα της για ‘’έστω και ένα τσιγάρο για να μην έχω δυσκοιλιότητα’’!
Τα ‘’ναι’’ και τα ‘’όχι’’ της εγκυμοσύνης, αναλύονται κιόλας από την πρώτη επίσκεψη. Αυτά αποτελούν τα όρια και το ‘’συμβόλαιο’’ που οφείλει να τηρήσει το ζευγάρι. Από τη μεριά του πάλι ο Μαιευτήρας θα πρέπει να τιμήσει πρώτα τον όρκο του στον Ιπποκράτη και αμέσως μετά την υπόσχεση του για διαρκή παρουσία και υποστήριξη του ζευγαριού, καθώς και για ατέρμονη υπομονή και θετική αντιμετώπιση ώστε να επιτευχθεί η πολυπόθητη απόδοση του 200% στο τέλος της κύησης (πάντα βέβαια μέσα στα πλαίσια των ανθρώπινων δυνατοτήτων).